Chích chòe đất hay còn gọi là sẻ bụi đen, thuộc bộ sẻ, phân họ chích chòe (Turdidae), sống ngoài đồng cỏ, bụi cây, loài chim này thường kiếm ăn và làm tổ trên mặt đất, trong bụi sát mặt đất nên có tên gọi chích chòe đất. Loài này có nhiều ở miền Đông và Tây Nam Bộ. Tên khoa học: Saxicola caprata, tên tiếng Anh là Pied Bushchat.
Cách lựa chọn chim
Nên lựa chọn những con chim trống là những con chim có đốm lông trắng ở hai cánh, chim mái không có đốm trắng này.
Khi mua chim non nên chọn chim đã mở mắt, mình phủ lông non và đã hết bọng cứt. Chim nở được một tuần tuổi, mép vàng, há mỏ đòi ăn, chứng tỏ chim khỏe mạnh không sợ chim bị chết.
Ngoài ra, còn phải xem mắt, mỏ, cánh, chân không bị dị tật, các ngón chân còn đầy đủ móng là được, sắc lông phải có các phần đen, trắng rõ ràng thì sau này chim trưởng thành mới đẹp… Lựa chim có lông mỏng thì tốt còn chim có bộ lông ngắn, dầy lông, cụt đòn sẽ không đẹp. Đặc biệt là giống chim con ở vùng Đức Hòa, Đức Huệ (Long An) hoặc Bến sỏi (Tây Ninh) thì rất tốt vì chim vùng này siêng hót, mỏng lông, dài đòn, lông đen lông trắng rõ ràng không lem nhem như các vùng khác, đặc biệt chim xòe bản đuôi rất rộng. Lưu ý khi muốn nuôi chim non ta nên chọn chim con “đầu mùa” để nuôi, chim chích chòe khỏe, ăn mạnh, nhanh lớn.
Cách thức cho chim ăn
Mỗi ngày nên cho chim non ăn sớm vì qua một đêm chim rất đói. Đầu tiên cần đút cho chim ăn đến khi chim ngậm mỏ không ăn nữa thì thôi, mỗi giờ nên đút một lần, đến 8 giờ tôi thì chùm áo lồng cho chim ngủ, tránh cho chim bị muỗi đốt, kiến cắn và cần giữ ấm cho chim.
Có thể cho chim ăn các loại sau: Trứng kiến, cào cào nhúng nước, dế và ăn dặm thêm bột đậu phộng trộn trứng (trộn với nước cho nhão rồi vo viên đút cho chim ăn). Đặc biệt người nuôi không được quên cho chim uống nước, nhờ nước thì chim mới nhanh lớn, nếu thiếu nước chim sẽ chết.
Sau 7 – 10 ngày đút cho chim ăn thì chim con có thể nhảy đứng lên cầu, lúc này người nuôi nên để cầu thật thấp để chim có thể nhảy lên nhảy xuống dễ dàng, tạo cho chim hoạt động – “tập thể dục” sẽ dễ tiêu hóa thức ăn, chim ăn nhiều và mau lớn.
Đến lúc này người nuôi có thể treo thêm cóng nước, cóng sâu cho chim tập tự ăn, vẫn đút thêm cào cào non để chim quen chủ và dạn dĩ.
Tuần thứ ba có thể cho chim ăn bột nhão trộn với một ít sâu tươi, bột nhão chỉ cho ăn trong ngày, nếu ăn không hết thì phải đổ bỏ, bột bị chua chim ăn sẽ bị đau bụng. Chim non là loại háu ăn nên lớn rất nhanh, đến tuần thứ tư chim có thể sống tự lập, ăn uống không cần phải bón và đút cho chim ăn nữa
Tập cho chim nói gió
Nói gió là chim “ba hoa chích chòe” trong miệng nho nhỏ, tự mình nghe. Lúc đó, cổ họng chim phồng lên, xẹp xuống liên tục phát ra những âm thanh như “có dây có nhợ”…Mới đầu chim nói gió nho nhỏ, dần dần lớn hơn, nói gió rõ hơn, dài hơn và lúc này có thể thưởng thức tài nghệ của chú chim rồi.
Cho chim tập tắm
Khi chim đã phát triển đầy đủ, lông non đã cứng, chúng có thể nhảy nhót tung tăng, thấy tay người biết đeo mổ là có thể tập tắm nước.
Lúc này, sang chim qua lồng tắm, mới đầu chim không chịu qua lồng tắm thì bắt chim thả qua, chim thấy lạ sẽ nhảy lung tung, nên để chim ở nơi yên tĩnh, trước đó trong chậu tắm (không có nước) để sẵn một ít sâu tươi, chim thấy sâu bò, sẵn lúc đang đói thì chúng sà xuống ăn, chờ chim ăn xong ta đuổi chim về lồng nuôi.
Hành động là đầu tiên đuổi chim qua lồng tắm, dụ cho chim ăn sâu trong chậu tắm rồi đuổi về lông nuôi cho chim quen dần, đó là tập cho chim phản xạ có điều kiện và quen dần với lồng tắm. Về sau tiếp tục cho một ít nước và sâu hơn vào chậu, chim ham ăn sâu, xuống nước quen rồi thì sẽ tự tắm. Người nuôi nên lưu ý không cho nước quá gối chim vì chích chòe đất là loài nhát nước, nếu đổ nhiều nước chim sợ chết chim sẽ không tắm. Thời điểm cho chim tắm khoảng từ 10 – 12 giờ trưa là tốt, khi chim tự tắm thì chúng sẽ tự rỉa lông, rỉa từng cọng lông cho bộ lông mượt mà. Bên cạnh đó, người nuôi không nên gấp gáp bắt ép chim tắm khi chim còn lo sợ, chim không chịu tắm sau này sẽ khó tập lại được.
Cầu lồng để tắm của chim nên đặt ngang với cầu lồng nuôi, chim trông thấy sẽ bay qua đậu dễ dàng. Không nên thay đổi lồng tắm và chậu tắm khi chim đã quen cái cũ. Chim tắm là khi chim xuống nước ngâm mình đập cánh, đập đuôi, xù lông, nhún đầu vung vẩy nước văng tung toé, khi xong thì chim nhảy lên cầu rỉa lông là một đợt, cho chim tắm khoảng ba đợt là đủ, xong cho chim về lồng nuôi và cho phơi nắng. Khi phơi nắng, tắm nắng là chim đứng trên cầu rỉa lông, xuống đáy lồng duỗi cánh, duỗi đuôi, xù lông cho nắng đi vào da, lông diệt rận, mạt. Cần cho chim tắm nắng khoảng 20 phút thì mang vào chỗ mát, để chim khỏi “hóc nắng” khi chim tắm ta tranh thủ vệ sinh lồng nuôi, thay bố lồng… và canh chừng chó, mèo vồ chim. Khi sang lồng tắm và đuổi chim về lồng thì người nuôi nên cẩn thận để chim không bay mất.
Chăm sóc chim trưởng thành
Sang đầu mùa mưa, chim rũ bỏ lông “máu” để trổ lông trưởng thành. Mới đầu lông chim lún phún mọc vài cọng lông đen nhánh trên đầu, trên mình. Lông đen dần dần từ đầu trổ xuống, lông cánh, lông đuôi mọc ra. Lúc này, chim đang thay lông, sức khỏe sút giảm thì người nuôi nên tẩm bổ cho chim và dành thời gian cho chim nghỉ ngơi, sau 2 tháng là chim thay lông xong, chim đã đổi mới hoàn toàn, chúng có bộ lông mới với hai mầu đen trắng rõ rệt. Lúc này, chim tập hót lớn nhưng tiếng hót còn ngắn chưa thành thục lúc này ta nên đem chim đi thi là vừa.
Luyện cho chim tập hót
Cần mang chim đến những điểm theo chim, ở đây chim khi gặp nhau chúng sẽ khoe mẽ, trổ giọng ganh đua. Chim non mới trưởng thành nên treo xa để chim học lỏm, không nên treo gần chim “già mùa” hung dữ sẽ làm cho chim mói hót hoảng sợ và ngừng hót. Chim chích chòe đất thường có giọng “tè té”, nếu được học giọng chích chòe than sớm từ nhỏ thì sẽ mất giọng tè tè cố hữu đó.
Thời kỳ chim “có lửa – căng lửa”
Đến tháng 12 dương lịch là mùa khô, chim bắt đầu ‘có lửa” hót sổng, chim có lửa là chím “họng đen”, lông chim ép sát, thon thả gọn gàng. Lúc này, chim vào mùa kết bạn nên thường xệ cánh, xòe đuôi múa may…và chuẩn bị cho ra những lứa chim non mới.
Chích chòe đất thường được nuôi trong lồng cao, 32cm, đưòng kính đáy 23 – 25cm là phù hợp.
