Chích Chòe lửa là giống chim hót rừng, vừa đẹp mã lại vừa có giọng hót thật hay.
Chích chòe lửa có nguồn gốc từ đâu, địa bàn cư sinh sống?
Chúng tôi không rõ xuất xứ của nó từ đâu, nhưng được biết chúng có mặt tại nhiều nước trong vùng Đông Nam Á này. Ở nước ta, Chích Chòe lửa không phải nơi nào cũng có mà chỉ thấy xuất hiện nhiều nhất tại các vùng Trảng Bàng, Trảng Bom, Long Khánh, Chơn Thành, Bình Long, Bù Đăng, Bù Đốp, lẩn quẩn trong các tỉnh Biên Hòa, Bình Dương, Bình Phước…
Có điều lạ là đừng nói chi ở các tỉnh Miền Bắc và Bắc Trung bộ có khí hậu bốn mùa khác biệt vói Miền Nam, Chích Chòe lửa không sống cũng phải, đằng này ở trong Nam khí hậu giữa các tỉnh Miền Đông và vùng đồng bằng sông Cửu Long đâu có khác gì nhau, nhưng, ngoài những vùng vừa kể ở trên đây, những tỉnh ở sông Tiền, sông Hậu “bói” cũng không ra được con Chích Chòe lửa!
Thế nhưng, chim Chích Chòe lửa khi nuôi nhốt trong lồng lại tỏ ra thích nghi được với nhiều vùng khí hậu khác nhau. Chẳng hạn đem chim nuôi ở vùng cao nguyên Lâm Đồng, hay nuôi ở các tỉnh Miền Bắc, Miền Trung chim vẫn sống mạnh khỏe bình thường…
Trái với chim Chích Chòe than chỉ sống quanh quẩn với người ở các làng mạc, chim Chích Chòe lửa lại thích sống ở nơi vùng sâu, núi cao, cách xa nơi ăn chốn ở của con người.
Những nơi nào có cây cao bóng cả, có thác có suối như vùng Long Khánh, Bình Long chẳng hạn thì càng thích nghi với Chích Chòe lửa.
So sánh Chích chòe lử và chích chòe than
Thế nhưng, thỉnh thoảng người ta cũng bắt gặp chúng kéo ra bìa rừng kiếm ăn và làm tổ rải rác trên các cây cao gần đường xe be ra vào rừng chở gỗ. Ít có cặp nào dám lảng vảng kéo về làng mạc để kiếm ăn hay làm tổ như Chích Chòe than.
Tuy giống chim này thích sống xa người, nhưng khi bắt về nuôi chúng lại dạn người hơn cả Chích Chòe than, vốn là giống chim ở vườn. Đó là một điều lạ không sao giải thích được.
Nếu nuôi một con Chích Chòe than bổi và một con Chích Chòe lửa bổi cùng một thời điểm thì bạn sẽ nhận ra điều khác biệt đó ngay:
- Chích Chòe than bổi dù bạn nuôi đến cả năm nó cũng chưa chịu dạn người; và có con nuôi đến năm sáu tháng vẫn chưa chịu mở miệng hót.
- Trong khi đó con lửa bổi nuôi chýng vài tháng đã dạn, và có con bắt về hôm trước hôm sau đã hót. Con nào nhát lắm cũng nuôi độ vài tháng đã chịu mở miệng rồi!
Nếu bảo chúng mau chịu hót là do giống chim này “mau mồm mau miệng”, thì sự mau dạn người hơn Chích Chòe than thì ta giải thích sao đây? Đáng lẽ con chim chuyên sống trong rừng trong suối, cách xa làng mạc hàng chục cây số trở lên phải nhát người, gặp người đến gần phải chết khiếp mói phải chử? Trong khi đó con Chích Chòe than sống ở ngoài vườn, đôi khi còn dám sà vào tranh mồi với lũ gà vịt, có con dám làm tổ cạnh nhà, đứng cách người mười thước vẫn chưa chịu bay, thế nhưng khi bát vào lồng nuôi thì lại tỏ ra… nhát như thỏ đế!
Do con Chích Chòe lửa dạn người như vậy nên ai cũng thích nuôi. Và trong khi nhiều nguời phải nuôi Chích Chòe than con để cầu được sự dạn dĩ, thì với thích Chòe lửa cũng chang mấy ai mặn mà -lắm với lửa con, vùn đắt tiền vừa khổ công nuôi dưỡng, trong khi nuôi chim bổi vừa ít tiền, vừa khỏi tốn nhiều công của mà lại mau dạn, sướng hơn.
Nhiều người thích nuôi Chích Chòe lửa còn do ồ dẳng vóc tuyệt đẹp của con chim và giọng hót cực hay của nó nữa. Đây là con chim tài sắc vẹn toàn, ngay việc chỉ nuôi để làm cảnh cũng… có lý!
Đặc điểm chim Chích chòe lửa
Vóc dáng
Bạn hãy cùng chúng tôi quan sát vóc dáng của con Chích Chòe lửa xem sao:
Dáng chim quả là thanh tú quá chừng: đầu nhỏ, mình thon thả, đuôi lại dài tha thướt, đúng trên cầu trông như loài phượng, loài công. Và khi con chim hứng chí lên thì cái đuôi dài kia được giựt cao từng nhịp, trong khi miệng nó thốt ra từng tiếng “pặc! pặc!” trông vừa hùng dũng vừa vui tai. Giựt đuôi được coi là một lôi múa của giống Chích Chòe lửa. Đó là nét đặc trưng của nó mà các giống chim hót rừng khác không có được.
Con chim tuy có đuôi dài tha thướt, những khi xoay trở lại rất linh hoạt, nhẹ nhàng, chứng tỏ tuy thân mình mảnh khảnh nhung bên trong lại ẩn chứa một sức mạnh tiềm tàng không nhỏ.
Bộ lông
Bây giờ nói đên bộ lông trên mình của Chích Chòe lửa:
- Trọn phần đầu, vòng cổ, lung, cánh và phần trên đuôi thì sắc lông toàn màu đen.
- Phần ức và trọn phần bụng lông màu nâu sẫm.
- Măt dưới của chiếc đuôi dài và một đốm nhỏ trên vùng thắt lưng và lòng màu trắng.
Ba màu đó được phân bố sắc nét rõ rệt từng vùng, nên tuy có tối ám một chút nhưng trông màu sắc con chim cũng, sạch sẽ dễ coi. Có điều trong giới chơi chim cũng có nhiều người thắc mắc về cái tên, “lửa” gắn cho con chim hơi có vẻ gượng ép một chút. Cái màu lông nâu ở ức và bụng Chích Chòe lửa làm sao so sánh được với màu vàng ánh của lửa được? Thế nhưng thử tìm cho con chim một cái tên gì thật thích hợp thì ai cũng chịu thua! Nhưng thôi, đây là chuyện nhỏ…
Ngoài sắc lông đó ra, thỉnh thoảng chúng tôi cũng gặp những con có sắc lông đặc biệt một chút, gọi là “lửa bông” vì trên mình nó rải rác có nhiều đốm lông trắng nhỏ trông cũng lạ mắt.
Kích thước thân hình
Về thân mình thì Chích Chòe lửa có con mình nhỏ, có con mình to. Chim mình nhỏ thì thân mình chỉ nhỉnh hơn ngón tay cái một chút, còn chim mình to, thì thân mình chỉ nhỉnh hơn một bảy một mười với chim thân nhỏ là cùng, nghĩa là cũng chưa bằng ngón chân cái về đuôi thì có chim ngắn khoảng độ mười phân, nhung cũng có con đuôi dài cả gang tay, hoặc hơn.
Không phải nhất thiết chim mình to thì đuôi ngắn, hoặc chim mình nhỏ thì đuôi dài. Với Chích Chòe lửa thì điều này có vẻ… lộn xộn, không theo một qui cách nào cả! Người nuôi chim thì vốn khó tính, vì người ta ta nuôi chim còn chú trọng đến vẻ đẹp bên ngoài của chim, nên ai cũng cố chọn một con chim có dáng vóc hợp với ý mình, mới chịu nuôi.
Có người thích chọn chim Chích Chòe lửa mình nhỏ đuôi dài, cho như vậy mới đồng thanh đồng thủ, mói có vẻ mảnh mai tha thựớt. Có người lại thích chọn chim mình to hay nhỏ, miễn là chiếc đuôi phải ngắn để khi chim múa đuôi “pặc! pặc!” chiếc đuôi do ngắn nên nhẹ, giúp chim giựt cao và mạnh mẽ hơn…
Điều này đúng, vì chim có đuôi ngắn khi giựt đuôi thì chiếc đuôi dựng đứng, trông có vẻ hùng tráng hơn. Trong khi con Chích Chòe Lửa đuôi dài, khi giựt đuôi, ngọn đuôi chỉ cất lên không caọ lắm. Tuy nhiên, mỗi con có một vẻ đẹp riêng, xấu hay đẹp là còn tùy vào ý thích riêng của mỗi người…
Mùa sinh sản của chích chòe lửa:
Mùa sinh sản của Chích Chòe lửa cũng trùng khớp với mùa sinh sản của các giống chim rừng khác ở trong Nam, tức là vào đầu mùa mưa cho đến hết mùa mưa khoảng tháng 10 âm lịch.
Sau mùa thay lông, chim trống mái đều đẹp mã ra, lúc này thức ăn lại dồi dào no đủ nên chim nào cũng mập mạnh cả. Sang xuân, khi trời ấm áp, cây cối thi nhau đâm chồi nảy lộc nên chim chóc cũng động tình mà bắt cặp với nhau. Thời gian này vào rừng, bạn sẽ ngạc nhiên khi thấy chim ở đâu kéo về nhiều vô số chúng cứ bay xẹt qua xẹt lại từ lùm này sang bụi khác để, tìm bạn tình cho xứng ý mới vui lòng.
Thời gian trước đó thì chim trống mái tản mát khắp nơi, mạnh con nào con nấy sống. Nhưng đến mùa sinh sản thì chim hội về một nai, nơi có những điều kiện lý tưởng để xây tổ cho nện ta mói thấy số lượng chim đông đảo đến thế.
Trước đây ta thấy chúng sống đơn lẻ từng con, thì nay đã sống với nhau từng cặp, đi đâu cũng có nhau, hễ con trước vừa vụt bay thì ngay tức thì con sau đã bay theo gén gót.
Thời gian trăng mật của hai anh chị kéo dài độ vài ba tháng thì lại bận rộn trong việc lùng sục trong bụi trong bờ để tìm nơi lót ổ.
Chích Chòe than thường làm tổ ở độ cao chừng vài ba mét, trong khi đó Chích Chòe lửa làm tổ cao hơn. Thời kỳ làm tổ là thời kỳ bận rộn nhất của cả hai vợ chồng nhà chim. Chúng nó thay nhau đi tha những đoạn cành khô cây mục, và cả cỏ khô để lót cho xong chiếc tổ êm ấm cho bầy con ra đời.
Trong mùa sinh sản, mỗi cặp Chích Chòe lửa đẻ được vài ba lứa, mỗi lứa đẻ được đến bốn năm trứng. Cách ấp trứng và nuôi con của chúng cũng giống như Chích Chòe than. Việc ấp trứng chỉ do một mình chim mái đảm trách, còn chim trông thì có nhiệm vụ ái tìm mồi về nuôi vợ. Khi chim con ra đời, tuần đầu chim mẹ vẫn nằm tại tổ ủ ấm cho con. Thời gian đó, chim trông nuôi cả con lẫn vợ. Sau một tuần, chim con đã khôn một chút, ban ngày không cần phải ủ ấm nữa nên chim mẹ hàng ngày cùng với chim cha lo bay đi kiếm mồi về nuôi lũ con…
Khoảng hai mươi ba ngày tuổi chim còn sắp ra ràng; thì chim mẹ lại sửa soạn đẻ lứa trứng khác. Khi thân xác nó đã suy kiệt, thân mình ốm yếu thì chúng ngưng sinh sản để thay lông. Vì vậy, tùy theo sức khỏe của mỗi cặp chim mà 7 số lứa đẻ trong mùa có thay đổi: chim mập mạnh thì đẻ được ba bốn lứa còn chim ốm yếu thì chỉ đẻ một vài lứa trứng mà thôi. Có nhiều cặp mới đẻ được lứa thứ hai thì một trong hai con trống, mái đã thay lông rồi.
Chim mái thay lông thì đang đẻ cũng ngưng, mà đang ấp cũng bỏ tổ không thiết tha gì đến ổ trứng của nó nữa.
Trong khi đó, chim trống thay lông thì dù mái đẻ tốt, trứng cũng không có cồ, do đó chim mái có ấp đủ ngày trứng vẫn không nở đượcc!
Mùa thay lông của Chích chòe lửa:
Mùa thay lông của Chích Chòe lửa ở trong rừng cũng bắt đầu sau mùa sinh sản của chúng. Đẻ và nuôi con xong, chim cha mẹ đều sức cùng lực kiệt mình nhẹ như bấc cơ hồ chỉ có túm lông, vì vậy chúng mới thay lông.
Chim rừng vốn mạnh hơn chim nuôi tại nhà, nên trong thời gian thay lông chúng vẫn đủ sức đi kiếm ăn được. Trong khi chim nuôi nhốt trong lồng, khi đã rớt lông thì dáng vẻ ủ rủ như bệnh hoạn, thậm chí biếng ăn và “quên” cả hót nữa!
Đa số Chích Chòe lửa thay lông chậm chạp hơn Chích Chòe than, và sau khi thay lông xong chim vẫn chưa chịu lại sức. Nhiều nguời nuôi chim hót lâu năm nhận thấy rằng Chích Chòe than thay lông tối đa là ba tháng, và chịu hót ngay. Nhưng với Chích Chòe lửa thì thời gian này kéo dài hơn một vài tháng, nghĩa là có con phải năm sáu tháng sau mới chịu hót trở lại…
Nuôi chim mà chậm nghe tiếng hót như vậy thì dễ nản lắm.
Giọng hót
Bình thường, Chích Chòe lửa rất siêng hót. Trong thời gian căng lửa, chim có thể hót cả ngày. Những giờ trưa ngưng hót thì chúng “đi chuyện” nghe cũng vui tai. Nhiều người mê cái lối “đi chuyện” đó mà phải treo lồng chim ở gần phòng ngủ để dễ dỗ giấc ngủ!
Chích Chòe lửa có giọng hót rất hay, mang âm điệu của rừng rú. Trong giọng hót của nó có dư âm của tiếng mưa rào quyện với tiếng gió hú, lẫn lộn có tiếng thác đổ suối reo rất hấp dẫn. Trong khi hót, thỉnh thoảng xen vào những tiếng “sổng” như nhịp trống rất to; khiến giọng hót của Chích Chòe lửa khác lạ hơn những giống chim khác.
Giống chim Chích Chòe lửa cũng có khả năng bắt chước những âm thanh lạ chung quanh môi trường sống của nó. Vì vậy, nếu nuôi trong nhà một vài mùa trở lên, chim có khả năng bắt chước được giọng gà cục tác, tiếng chó con kêu ăng ẳng, và những giọng chim khác…
Tuy chim nuôi ở trong nhà lâu năm không còn mang bản sắc giọng rừng nguyên thủy, nhưng khi chim hót được những giọng lạ vừa kể thì ai cũng thích, nên được liệt vào hàng quí hiếm.
Cách nuôi chim Chích chòe lửa bổi:
Với Chích Chòe lửa, chim bổi tương đối bạo dạn người hơn là Chích Chòe than. Chim bổi bắt về nuôi không đến nỗi nhảy lồng đến lỗ đầu sứt trán nhưng nuôi nó sống được qua thời gian vài tuần đầu cũng không phải là việc dễ dàng gì.
Nhiều người mới nuôi chim, thấy Chích Chòe lửa dạn người tuởng là giống chim này dễ nuôi nên lơ là đến việc chăm sóc, nhất là khâu ăn uống, nên chim mới dễ bị chết. Giống chim nhịn khát thì dở, nhưng nhịn đói thì tài. Chúng có thể ăn cầm chừng mà sống lây lất để thân mình tóp đi dần mòn mà chết dần. Nhưng cũng có con chim nhịn đối luôn trong vài ba ngày đến năm bảy ngày rồi kiệt sức mà chết.
Chúng đói vì không thích ứng được với loại thức ăn mà ta vô tình áp đặt cho chúng!
Chích Chòe lửa bổi cũng vậy, dạn người hơn Chích Chòe than thì có thật, nhưng chúng không thể chấp nhận ăn ngay bột đậu phộng trộn trứng ngay đâu. Bạn phải cho ăn rất nhiều cào non và sâu tươi hay trứng kiến trong những ngày đầu mới bắt chim về. Tuy vậy, bạn cần phải theo dõi xem xin ăn có mạnh miệng hay không. Khi biết chim chịu ăn sâu hay cào cào thì lần hồi ta trộn chung thức ăn này với bột trứng để chim tập ăn dần cho quen.
Tốt hơn cả trong vài tháng đầu, ngày nào bạn cũng nên cho chim ăn đầy đô những thức ăn đạm động vật. Chỉ khi nào biết chắc chim bổi đã chịu ăn nhiểu bột trứng thì lúc đó ta mới bớt số lượng sâu tươi và cào cào lại mà thôi. Bớt ở đâu không có nghĩa là ngưng hẳn trong nhiều ngày…
Chính vì ta nuôi không kỹ nên chim mới dễ chết, có nhiều trường hợp buổi sáng đang hót, chiều lại trở nên ủ rũ rồi lăn đùng ra chết. Nếu cầm chim trên tay để quan sát thì bạn dễ nhận thấy con chim nhẹ tênh, và lườn chim nhô lên và mỏng dính như lưỡi dao cạo vậy!
Tóm lại nuôi Chích Chòe lửa bổi ta cũng nên cẩn trọng như cách nuôi Chích Chòe than bổi vậy. Nghĩa là thời gian đầu cũng lo trùm kỹ áo lồng, cũng cho ăn hết sức bổ dưỡng thì mới mong chúng sống được.
Cách nuôi chim Chích chòe lửa con:
Nuôi chim con Chích Chòe lửa cũng giống như cách thức nuôi chim con Chích Chòè than: cũng cho chúng ngủ nơi thật ấm áp, và chịu khó đút mồi no đủ cho chim thì chúng mới sởn sơ mau lớn.
Khi chim con đượcvài tuần tuổi, bạn có thể thả chúng vào lồng Chích Chòe lửa trống để nhờ “gà trống nuôi con” hộ cho. Vì có nhiều trường hợp Chích Chòe lửa lớn chịu nuôi chim con, như ở ngoài trời chúng nuôi con của chúng vậy. Cả ngày chim “cha” cứ lăng xăng bên con mọn, và đút mồ liên tục cho đến khi con khôn lớn.
Tất nhiên, đó phải là lửa con mới được. Nếu bạn thả chim con than vào thì không những lửa trống không đút mồi mà có thể giết hại chim con nữa đấy.
Được biết, vói Chích Chòe than trống thì dù bạn có thể Chích Chòe than con vào lồng, nó cũng chụp cổ đá ngay cho đến chết mới thôi.
Về thức ăn
Chích Chòe lửa cũng ăn như Chích Chòe than cũng bột đậu phộng trộn trứng. So với sức ăn của Chích Chòe than thì Chích Chòe lửa ăn ít hơn. Cào cào dành cho loại chim này phải là cào cào nhỏ để vừa miệng nó nuốt.
Người ta nuôi Chích Chòe lửa để nghe giọng hót chứ không nuôi đá, mặc dầu khả năng của giống chim này nuôi để đá nhau cũng được. Chích Chòe lửa tính tình cũng hung hăng hiếu chiến lắm, nhưng cách đấu đá của chúng không hấp dẫn bằng Chích Chòe than, một phần do chiếc đuôi quá dài của nó tạo nên sự vướng víu.
Tóm lại, nhiều hguời thích nuôi Chích Chòe lửa là mê ở sắc vóc và tài nghệ của nó. Dáng đẹp của con chim thì không ai bàn cãi rồi, vì nuôi để làm cảnh cũng đủ hấp dẫn. Gòn giọng hót của nó thì phải nói‘là tuyệt vời, đến nỗi có người mê giọng hót của Chích Chòe lửa mà trong nhà chỉ nuôi mỗi một giống chim này, và nuôi vói sô” lượng nhiều, đến ba bốn chục con!
Với những chim đã nuôi thuần thuộc, dù đó là không phải chim con nuôi lên, thỉnh thoảng người ta vẫn thả con chim tự do bay nhảy ở ngoài vườn cả ngày… Lúc chán chê chim sẽ nhơ lồng mà trở về tìm đến cóng ăn, cóng uống…
