“Chim tặc” tận diệt chào mào

Vùng đất Trung Mang (xã Ba, Đông Giang, Quảng Nam) có một loài chim chào mào được xem là “đắt nhất miền Trung” bởi dáng chim đẹp. Đặc biệt, chào mào ở đây là có tiếng “triu, woằu” cực hay, không giống bất cứ loài chào mào nào ở nơi khác.

Bởi thế nên cả năm nay tuy bị cấm nhưng những người bẫy chim vẫn lén lút đến đây mong sở hữu được một chú chim chào mào Trung Mang.

Giống chào mào cực hay

Cuối thu, đầu đông là lúc chào mào tơ đã trưởng thành đua nhau chuyền cành, khoe mã và cất lên những tiếng hót rộn rã cả một góc vườn. Theo anh Hưng, người nuôi chim chào mào có thâm niên ở Trung Mang, kể: “Chào mào ở đây nhiều vô kể. Những năm trước, mỗi lần rảnh rỗi, lại xách lồng chim mồi đi một buổi cũng được 6, 7 con, chọn vài con. Còn chừ thì hiếm rồi, phần thì chim chào mào quen bẫy nên có khi đi cả ngày chưa chắc đã được một con…”.

Anh kể tiếp : “Những năm trước, giới chơi chim chỉ ưa loài chào mào Huế, to con, lông mượt, giọng hót líu lo. Thế rồi, họ phát hiện chào mào nơi đây là loài chim quý. Cái quý đầu tiên có lẽ là do có cái bộng họng to nên giọng hót trầm trầm pha lẫn những tiếng “woău, trìu” rất lạ, cộng thêm giọng “đổ” tròn lắp 2, 3 hồi mới dứt.

Tuy nhỏ con thôi nhưng thon dài hơn chào mào nơi khác, có cái mũ không khuyết vút cao, bụng trắng ngà, vòng cổ màu đen rõ rệt gần chạm nhau dưới ức. Đặc biệt là rất “hung” nếu chọn làm chim “đấu giọng” thì số 1. Chính vì thế, mà chào mào nơi đây rất đắt!

Giá một con chỉ mới bẫy về, bán tại chỗ đã là 5 đến 7 “xị” (5 – 7 trăm ngàn đồng). Nuôi vài ba tháng khi đứng lồng, biết ăn bột, bắt đầu cất tiếng hót thì giá không dưới 2 “chai”(2 triệu đồng)”. Tuy vậy, khi trao đổi với chúng tôi, anh Hưng ra bề tiếc nuối : “Kiểu ni, vài ba năm nữa chào mào Trung Mang không còn một bóng, chớ chẳng phải chơi!”.

Theo chân người săn chào mào

Buổi sáng, Trung Mang mát lạ mát lùng. Sương mù cuộn tròn chân núi còn chưa tan hết đã thấy những người mồi chim chào mào từ dưới xuôi lên, tập kết tại Trung Mang, chuẩn bị chia vùng đặt bẫy. Lân la hỏi chuyện, chúng tôi làm quen với anh T, người (Đà Nẵng) và xin được tận mắt chứng kiến thú chơi “tao nhã” này.

Mặt trời bắt đầu ló dạng, thoang thoảng trong không gian cái mùi ổi chín, xa xa, đâu đó đã có vài tiếng ‘woău, trìu” . Chúng tôi bắt đầu lên đường nhằm hướng có tiếng chim thẳng tiến. Anh T giới thiệu với chúng tôi về đồ nghề dùng để săn chim: “Con chim chào mào Trung Mang trong lồng kia, anh mua lại của một người bẫy chim với giá 2 chai 8 (2,8 triệu), cùng với cái lồng bẫy đặt thợ làm 4 xị (4 trăm nghìn), đi kèm là cây sào 3 xị. Vậy là đã tạm đủ để đi “chơi”.

Chúng tôi vào khu vườn của một người Cơtu, chọn “thế” để treo lồng. Mồi chào mào khác với mồi cu đất, không cần phải treo thật cao, cũng không cần chọn cây “mồ côi”. Nhưng nhất thiết phải có nhành cây nằm cạnh lồng cho chim ngoài vào đậu. Sau khi kiểm tra kĩ lưỡng “cái thế”, “cái thần”, “cái cần” “cái chốt” anh T bắt đầu treo chim. Chúng tôi tìm một chỗ nấp và quan sát chim về. Trong chốc lát, tiếng hót con mồi đã lúc trầm lúc bổng, nhảy qua nhảy lại như thách đố chim ngoài. Xa xa, đã có vài tiếng “oău, trìu” của chim ngoài đáp trả.

Lát sau, đã có một cặp chim bay đến. Con chim mồi hạ thấp người, xòe cánh, “quách chào quyu” liên tục. Chúng tôi im bặt đợi chờ, 5 phút, 10 phút … Hình như, chim ngoài “ranh” quá và sợ lồng bẫy nên giỡn chơi một chặp rồi vỗ cánh bay đi. Lại phải chờ, rồi tiếc nuối ngẩn ngơ ! Chim ngoài lại đến, anh Trực kéo áo tôi bảo cúi xuống. Con chào mào còn tơ sà ngay đến. Sập bẫy! Tiếng kêu thảm thiết, bất lực!

Anh T chạy đến đưa sào lên, lấy chim xuống. Anh cười: “Con chim ni ranh lắm, ngồi đây ba buổi rồi nay mới được”… Con chim anh nắm trên tay là con chim chào mào đã hai ba mùa “Chim già có giọng trời chuẩn tuy khó thuần một tý nhưng được chuộng hơn chim tơ” nếu bán cũng được 1 “chai”. Bỏ con chim vào cái túi “chuyên dụng” anh đưa chúng tôi đi tiếp…

Mai này còn tiếng “woău, trìu”?

Cả năm nay, UBND xã Ba đã ra quyết định cấm săn bắt chim chào mào Trung Mang. Thế nhưng bằng mọi cách những “tay” săn chim vẫn có mặt tại nơi đây mỗi ngày. Chỉ đếm lướt qua những tay mồi chim có mặt trong quán cà phê đã 4, 5 người. Họ là những tay “chim tặc” có tiếng. Chỉ tính sơ sơ, nếu hai người chỉ bắt được một con chào mào thì mỗi ngày có bao nhiêu con chào mào quý nơi đây bị bắt ?! Không chỉ dùng chim mồi để bắt chim mà những “chim tặc” này còn dùng keo dính, lưới để tận diệt chào mào Trung Mang.

Và rồi “mai kia mốt nọ” liệu dưới những tán cây trong vườn, hay trên những đồi chè xanh, có còn tiếng “quách chào quyu” và tiếng “oău, trìu” quen thuộc ? Mỗi khi “nhớ nghề” những người coi mồi chim là cái thú, có còn chỗ mô có tiếng chim chào mào để mà treo không ? Lời anh Hưng sao nghe buồn bã : “Thú mồi chim giờ cũng mô còn!”.

Quang Minh