Kỹ thuật nuôi chim Chào Mào sinh sản toàn tập
Trong vài năm gần đây, ở nước ta đã có một số phân loài Chào Mào có nguy cơ bị tuyệt chủng, do nạn săn bắt quá độ…điều này không chỉ gây hại cho hệ trường sinh tái mà còn đe dọa nghiêm trọng đến nguồn đa dạng sinh học Việt Nam . Chính vì thế, mà việc lai tạo & nhân giống các dòng chim Chào Mào, trở nên cấp thiết và có vai trò ngày càng trọng như hiện nay…
Bên cạnh, ý nghĩa bảo tồn & sinh học, ta có thể nói rằng:” Nuôi Chào Mào sinh sản còn là một thú vui tao nhã và khá độc đáo đối với các nghệ nhân “. Nó giúp ta biết yêu thương, mang đến cho ta lòng nhẫn nại và rèn cho ta cả đức hy sinh. Nói thì dễ nhưng làm lại khó, đó là một công việc khá vất vả và không đơn giản chút nào. Nhân đây, bài viết là này nhằm mục đích cung cấp một số thông tin cho những nghệ nhân đang có tâm huyết với nghề, để gây dựng lại các nòi Chào Mào quý hiếm, bảo vệ đa dạng sinh học – cũng như phổ biến củng cố thú chơi của mình ngày càng mạnh mẽ và bền vững hơn…
Bài viết đã ghi nhận lại, các giai đoạn từ khi bắt đầu chọn cặp chim bố mẹ đến khi các lứa Chào Mào non trưởng thành:
1) Trước khi cho sinh sản , cặp bố mẹ cần được cách li để chăm sóc đặc biệt .
a) Dinh dưỡng trước sinh sản :
– Chim trống: vẫn giữ chế độ ăn uống bình thường tức cám tổng hợp, trái cây & côn trùng. Đặc biệt là tăng cường thêm nhiều loại côn trùng như: dế, superworm, trứng kiến, sẽ giúp chim khỏe mạnh (Đã thay lông, có phong độ tốt) .
– Chim mái: Có khẩu phần gần như chim trống nhưng phải bổ sung thêm các loại khoáng tổng hợp dành cho chim ăn quả trong mùa sinh sản có sẵn trên thị trường (Đã thay lông, có phong độ tốt)
– Trường hợp không có thuốc thì phải bổ sung thật nhiều hoa quả và côn trùng, luân phiên thay đổi để chim nhận đủ chất, tạo hệ trứng non tốt , ít gặp rủi ro sau này. Côn trùng cho chim sinh sản sẽ tăng đột biến, bởi ngoài việc nuôi trứng chim mái còn phải nuôi lông, chúng thường sẽ tự vặt lông bụng của mình để lót ổ, và số lượng lông bị rụng cũng khá lớn.
b) Về giấc ngủ trước sinh sản :
– Giấc ngủ của chim cực kì quan trọng, lúc nắng tắt, chạng vạn thì ta cho cặp bố mẹ đi ngủ, treo nơi yện tĩnh tránh mèo chuột, gây hại. Ngủ đủ giấc và không bị làm phiền giúp chim tăng cường sức khỏe cũng như sức đề kháng.
2 ) Tiến hành cho sinh sản nhân tạo :
a) Lồng nuôi chim sinh sản :
– Lồng nuôi chim sinh sản là loại lồng làm bằng lưới thép không rỉ có kích thước nhỏ hoặc lớn tùy ý người nuôi. Nhưng tối thiểu là từ 180 cm (chiều dài), 120 cm (chiều rộng), 150 cm (chiều cao). Có rãnh để vệ sinh phân chim. Ngoài ra , trong lồng còn bố trí giá thể cho chim làm tổ, thường làm bằng vỏ gáo dừa cắt ngang, bình gốm, rọ tre chẳng hạn.
– Và 2 khay nước và thức ăn , một máng tắm nhỏ, nhiều cành đậu cho chim non tập chuyền, không đặt quá cao sẽ tăng nguy cơ chim non trượt chân khi chuyền. Lồng phải có ái che mưa, gió, mặt tiền quay về phía đón nắng sớm là tốt nhất, vào những ngày nắng to, ta dùng lưới lan che chắn bớt lại mặt tiền lồng, 2 bên lồng che chắn bằng tôn hoặc gỗ để tạo cảm giác thôi mái & an toàn cho chim, giảm stress khi chim bắt cặp và đẻ trứng.
b) Cho chim bắt cặp :
– Chim Chào Mào, bắt đầu thành thục ở năm tuổi đầu tiên, mùa đẻ của chúng thường bắt đầu từ tháng 8 đến tháng 4 năm sau. Chim trống thành thục có biểu hiện như hót nhiều hơn mọi ngày, sung mãng. Chim mái phát ra nhiều tiếng kêu nhỏ, kêu suốt ngày để tìm bạn tình.
– Trước khi cho sinh sản, ta cần cho chim bắt cặp. Đầu tiên con trống vào lồng trước, rồi cho lồng nuôi chim mái vào sau. Khi chim trống hót to, cố sức ve vãn con mái đến lúc chim mái ve cánh cúi đầu, múa đuôi miệng kêu liên tục thì ta tiến hành thả chim mái và chuẩn bị các giai đoạn tiếp theo.
– Trường hợp chim mái không chịu trống (hoặc ngược lại). Ta nên đổi bạn tình cho nó, tránh thả chung có thể cắn nhau tới chết.
c) Giai đoạn làm ổ của cặp bố mẹ :
– Khi đã chịu trống chim mái sẽ chủ động đi tìm vật liệu làm tổ ( đa phần là chim mái ). Khi này ta cần cung cấp các vật liệu làm ổ như: gơm, giấy báo cắt nhỏ, cành cây khô vv… Tốt nhất là nên thả lúc chạng vạng để tránh làm chim sợ.
– Cả chim trống mái thay phiên nhau làm ổ chúng mất khoảng 3-4 ngày cho một chiếc tổ trung bình. Một lứa chim đẻ từ 2-4 quả, trứng có màu đỏ sẫm, và có khá nhiều hoa văn.
– Ổ có được tạo nên hay không phần lớn dựa vào lượng thức ăn (Côn trùng , hoa quả) mà ta cung cấp trong lồng . Trong tự nhiên chim chỉ sinh sản khi thời tiết ôi trường thuận lợi, có nhiều thức ăn. Việc cung cấp một lượng lớn superworm là rất quan trọng, nó sẽ khuyến khích chim bố mẹ làm ổ vì nó nghĩ rằng đã có đủ lương thực.
– Khi ta không thấy cặp chim bay nhảy xung quanh lồng hay thả rác về ổ nữa, thì hãy chờ nhé, vì chúng đang bận đẻ & ấp trứng, ta không được theo dõi chúng lúc này.
d) Giai đoạn ấp trứng & nở con :
– Chim bố mẹ ấp trứng trong khoảng từ 12 -14 ngày thì nở, thời gian nở thường là buổi sáng hoặc xế chiều, và bạn phải đảm bảo rằng có đủ lượng thức ăn tươi, để tránh chim trống phá tổ, hoặc giết chết chim con của nó, do không đủ nguồn thực phẩm.
– Cách theo dõi chim nở khá đơn giản, khi bạn nghe một tiếng:” Chíp” lớn, chắc chắn rằng một chú chim non đã chào đời. Ngoài ra, bạn còn có thể dựa vào thái độ lo lắng bồn chồn, bay tới bay lui của chim cha. Nó sẽ phát ra những âm thanh nghe rất lạ…
– Tuy là một loài chim ăn hoa quả, nhưng khi còn non, chim chỉ ăn côn trùng và sâu bọ, loại có nhiều protein giúp chúng tăng trưởng một cách chống mặt.
– Ta cần cho chim bố mẹ ăn hoa quả đầy đủ như: chuối, bầu, cà chua. Nếu được có thể bổ sung thêm trái cây dại như Coccinia grandis ( Qủa lục bát ), để đảm bảo chúng khỏe mạnh để nuôi con và có nước dãi tốt, nước dãi có tác dụng như một loại sữa non giúp tăng sức đề kháng cho chim. Chim bố mẹ sẽ luân phiên nhau gắp mồi về nuôi con.
– Lưu ý: Không nên rình xem tổ chim quá lâu, làm chúng cảm thấy stress và có thể thả rơi chim non.
e) Giai đoạn chuyền cành :
– Khi này chim non đã có đủ lông cơ bản để theo mẹ. Ta không nên bắt chim con trong giai đoạn này, vì như thế chim sẽ bị yếu xương. Nên để cho bố mẹ chúng dạy cách học bay là cách tốt nhất.
– Chim non tới giai đoạn này đã có thể cho ăn hoa quả chín, và cám tổng hợp!
– Chúc các nghệ nhân có một lứa chim khỏe mạnh.
