Những sai lầm cơ bản của người mới chơi lan, mình xin trích lược bài viết của nghệ nhân Nguyễn Ngọc Hà, mời các bạn tham khảo xem mình có mắc phải sai lầm nào không nhé! I. CÁCH GHÉP SAI 1. Trồng lan quá CHẶT: Khi ghép lan vào chậu, vì sợ cây lan đổ, ngả nghiêng nên ta cố gắng nhét thật nhiều chất trồng vào chậu và nèn gốc lan thật chặt. Hậu quả là lan chết úng, rễ không phát triển được. Khắc phục: Làm thêm vài thanh tre hoặc gỗ cắm vào chất trồng và cột 1 đầu vào sợi móc treo, sau đó cố định giả hành hoặc cây lan vào que là ổn. Đừng đè nén! 2. Trồng lan thật SÂU trong chậu: Bỏ chất trồng ngập hết mắt ở gốc giả hành hoặc cây lan sẽ làm lan khó nảy mầm hoặc nghiêm trọng hơn là thối mắt ngủ tại gốc. Cách trồng đúng thật ra chỉ đơn giản là bạn cầm bụi lan hoặc cây lan đặt nhẹ nhàng lên trên giá thể trong chậu, sau đó cố định vào que như trên hoặc cố định vào dây móc, thành chậu. 3. Không xử lý giá thể. Sai lầm này thường gặp nhất, bạn quá chủ quan vì cho rằng không cần xử lý vẫn ổn. Ví dụ lũa không rửa sạch và không dùng bàn chải sắt đánh sạch sẽ làm rễ lan bám không chắc hoặc không bám được, hoặc cục lũa quá khô mà bạn không ngâm nước 1-2 ngày mà ghép ngay, giả hành hoặc cây lan của bạn sẽ bị mất nước do chính cục lũa mà bạn ghép. Hay dớn không ngâm hoặc luộc thì sau này cỏ dại sẽ mọc lên rất nhiều, bên cạnh đó còn mầm bệnh, côn trùng phá hoại, ốc sên… trong giá thể sẽ phá hoại bộ rễ lan và mầm non của bạn….. 4. Dùng quá nhiều kim loại để ghép lan như cột bằng dây thép, bắn quá nhiều ghim, đóng đinh to… sẽ làm đụt đầu rễ cây lan khi rễ bò tới chạm vào kim loại, kim loại sẽ làm xước thân lan hoặc giả hành tạo cơ hội cho nấm khuẩn xâm nhập. 5. Không cắt tỉa rễ cũ: Khi ghép lan, vì thấy rễ giả hành mẹ, bà hoặc rễ cây lan còn tươi mà bạn giữ lại quá nhiều hoặc thậm chí không cắt tỉa mà ghép luôn. Lan của bạn sẽ cực khó để bám được vào giá thể hoặc ra rễ mới. Đằng nào thì mấy cái rễ này cũng sẽ khô và chết đi, vì thế bạn nên cắt tỉa hết đi rồi hãy ghép. Ghép sao cho ghép xong là muốn ngắm luôn chứ không cần phải đợi tới khi ra hoa. 6. Ghép dày nhiều um tùm 1 đống (nùi) để thể hiện độ hoành tráng vào đẳng cấp. (Những giò lan như vậy trong mắt tôi chỉ nói nên sự khoa trương và gà mờ của người ghép. Khẳng định với bạn là không có ai được xưng là nghệ nhân mà thích cái kiểu lộn xộn um tùm đó cả). Khi cây trên cùng bị bệnh, sẽ chảy nước nhiễm bệnh xuống kéo theo cả giò bệnh. Khi cây trong cùng ra hoa, cây ngoài lấp mất coi như không có hoa. Khi cây trên ra rễ, rễ phủ qua ngọn cây dưới làm ngọn và lá cây dưới con queo… Vậy nên bạn nên ghép THOÁNG và tính toán trước đường đi của rễ và hướng vòi hoa để bố trí cho hợp lý. (Trước khi tôi làm nghề lan, tôi chơi và kinh doanh Bon Sai, nên cách nhìn của tôi về giò lan đẹp có thể khác nhiều so với các bạn, nhưng tin tôi đi, bạn đừng đùa với cách nhìn của giới chơi Bon Sai). 7. Ghép các cây lan không cùng tuổi, không cùng kích thước với nhau. Đầu tiên nhìn vào sự lô nhô chệch choạc là thấy xấu, chưa nói tới nó sẽ nở hoa không cùng thời điểm (đây cũng là lý do vì sao lan bán nguyên 1 giề (bụi) lại mắc hơn là rời rạc, vì giề lan bao giờ nở cũng đều hơn, khỏe hơn). Nên phân loại lan đẹp ghép riêng, xấu riêng, lớn riêng bé riêng. 8. Gắn tã cho lan mà lấp gốc, bọc xung quanh gốc hoặc che mắt ngủ của lan. Nên gắn cách gốc ít nhất 1cm. Tôi thấy có nhiều bạn đang có giò lan đẹp từ đầu tới chân, gắn tã xong nhìn xấu hoắc. Vì bạn ốp nguyên cái vỏ dừa lên mà không gọt, tỉa và cột lại cho đàng hoàng. Tôi nhắc lại: GIÒ LAN ĐẸP KHÔNG PHẢI CHỈ ĐẸP MỖI BÔNG HOA. Chơi lan mà CHỈ BIẾT CHƠI HOA là quá xoàng (thường), NGHỆ NHÂN là phải chơi cả lá, cả thân, cả rễ, cả cái chậu và cục lũa nhé! Xem thêm nhiều loài lan khác ở dưới đây: Địa Lan Lan Cẩm Cù Lan Cattleya Lan Dendro II. BÓN PHÂN VÀ XỊT THUỐC 1. Bón phân quá nhiều. Dư phân lan sẽ chết chắc! Thiếu hoặc không bón thì còn được. 2. Bón phân chuồng mà không ủ sẽ mang mầm mống bệnh, côn trùng và cỏ dại cho giò lan. Không ủ thì cũng không có bao nhiêu chất dinh dưỡng đâu nhé bạn. Tuy nhiên ủ đúng khoa học mà tiết kiệm hiệu quả thì không phải ai cũng biết. Nhân đây tôi cũng nói luôn đó là Vitamin B1 (Thiamine) là 1 vitamin tan trong nước, không bền vững với nhiệt độ và ánh sáng, nên nếu có trộn với phân chuồng rồi phơi, ủ… thì phí tiền quá nhé! Bên cạnh đó các bạn nên lưu ý khi bón phân vi sinh hữu cơ có vi sinh vật phân hủy còn sống trong thành phần. Khi bón loại này vào đất sẽ rất tốt cho đất, nếu bón vào giá thể trong chậu cũng rất tốt cho lan nhưng mấy em vi sinh vật này sẽ biến giá thể của giò lan thành dạng mùn và tạo điều kiện cho các bạn nhanh chóng thay giá thể. 3. Trộn nhiều loại phân khác tên mà cùng thành phần với nhau. Lãng phí, dư thừa và hại cho lan. Vậy nên các bạn phải học cách ĐỌC THÀNH PHẦN trên bao bì. Tên sản phẩm có khi khác nhau, nhưng thành phần thì giống nhau ví dụ chai thì ghi là THIAMINE, chai thì ghi là Vitamin B1. Thật ra 2 cái này là 1. 4. Trộn phân và thuốc nấm, vi khuẩn rồi xịt. Theo nguyên tắc, LAN BỆNH THÌ NGƯNG BÓN PHÂN. Nếu lan không bệnh thì cũng nên xịt riêng để tránh quá tải cho cây và phân thuốc trung hòa lẫn nhau gây giảm hiệu quả. Cách nhau tốt nhất là trên 2 ngày. 5. Trộn thuốc có cùng thành phần ví dụ trộn thuốc diệt nấm Ridomil với thuốc Metalaxyl M (cũng trị nấm) rồi xịt phòng và trị nấm. Ridomilgold có 2 thành phần là Mancozed và Metalaxyl —> bạn nhìn thấy vấn đề chưa? Chính vì thế, làm ơn đọc thành phần nếu muốn trộn nhiều loại thuốc với nhau. Và lưu ý là khi mua, nên hỏi người bán cái gì trộn với cái gì được thì mới trộn, đừng làm bừa mà gây hậu quả nghiêm trọng vì có những thuốc không cho trộn với bất cứ thằng nào. Các hãng luôn có những cặp đôi bổ khuyết cho nhau, vì vậy nếu có đi mua thuốc cho lan thì hỏi người bán như này: Bán cho bộ đôi trị nấm và vi khuẩn cho rau và hoa màu (Tìm thuốc cho lan khó như tìm… mà thôi, nói ra có khi vêu răng) 6. Xịt sai thuốc. Bị thối nhũn do vi khuẩn mà xịt thuốc nấm và ngược lại. Xịt tới khi chết hết bụi lan quay sang chửi cửa hàng thuốc nói là họ bán thuốc giả. Cái này gọi là chày cối! Lời khuyên của tôi cho bạn là khi xịt thuốc phòng hoặc chữa bệnh cho lan thì cứ xịt cả thuốc nấm và thuốc vi khuẩn cho chắc, thà nhầm còn hơn sót. Khi ủ phân chuồng, tuyệt đối không được trộn thuốc nấm và khuẩn vào nhé, bạn sẽ giết vi sinh vật có ích để phân của bạn từ sống thành chín đó, bên cạnh đó đa số thuốc sẽ bị phân hủy khi gặp đất và phân. 7. Xịt phân và thuốc lúc trưa NẮNG, NÓNG sẽ làm phân giải mất chất cần cho cây, làm cháy lá lan. Nên xịt lúc trời mát, tốt nhất là 17h. Xịt sau cơn mưa 1 tiếng khi lá đã khô và trước cơn mưa ít nhất 2 tiếng. Hôm sau không rửa lại lá dễ sinh ra cháy lá cho lan lá mỏng. (Nguyễn Ngọc Hà)
