Họ Sơn ca (Alaudidae) là một họ chim dạng sẻ, sống ở nhiều nơi trên thế giới. Chúng có giọng hót mê hoặc và kiểu bay liệng kì dị. Chim sơn ca từ trước đến nay đã được các nhạc sĩ, văn sĩ đưa vào trong âm nhạc và văn học như một hình tượng của sự trong trẻo, thanh khiết, tự do, hạnh phúc và tuổi trẻ. Nuôi chim sơn ca làm cảnh là một thú chơi tao nhã được mọi người ưa chuộng... Dưới đây là một bài viết tổng quan về loại chim sơn dã này.
Kinh nghiệm chăm chim
Chim Sơn Ca Trắng
Để nghe Sơn ca non hót, bạn phải mất một thời gian nuôi, thường phải qua một kỳ thay lông, thay lồng, thường phải 5-7 tháng với điều kiện bạn phải chọn đúng là chim đực. Có nhiều con đúng đực nhưng chậm hót, chế độ chăm chưa thích hợp cũng phải nuôi vài tháng mới bắt đầu hót. Tóm lại, nuôi Sơn ca, chúng ta nên kiên trì. Để nghe hót ngay, ta phải chấp nhận đầu tư ban đầu lớn. Sơn ca nuôi rất khó lên, bình quân nuôi một bầy khoảng 30 con chim non thì sau 6 tháng chỉ lựa lại được khoảng 5-6 con, 5-6 con này nuôi khoảng 4-6 tháng nữa thì bắt đầu hót, nếu có chim lớn, hay thì khoảng 10 tháng là hót tương đối. Bình quân 1 con Sơn ca nuôi từ nhỏ lên thì khoảng >1 năm mới sử dụng được. Còn Sơn ca thăng thì trong 5-6 con giữ lại có thể có 1 con thăng (tức là tỷ lệ rất thấp). Theo kinh nghiệm của một số người chơi Sơn ca thì nếu muốn có được một con chim hay, bạn nên mua 5-10 con chim non về nuôi tập thể, sau đó lựa ra (nuôi càng nhiều tỷ lệ lựa được chim hay càng nhiều). Với Sơn ca Huế tỷ lệ nuôi thành công cao hơn.
Sơn ca đòi hỏi nhà đủ rộng, đủ nắng gió (thường thì một ngày, chim cần phơi nắng >6h, những người chơi Sơn ca thường phơi nắng cho chim từ sáng sớm qua hơn 12h trưa). Thời gian phơi nắng càng lâu thì chim càng mau lên, tuy nhiên bạn phải tập từ từ cho nó, vì nếu chim chưa quen, sẽ ảnh hưởng xấu tới sức khỏe của chúng, và có thể chúng sẽ chết.
Nói về hình thức, một con Sơn ca đẹp trên người phải đốm như vẩy con kim long. Về giọng hót, đòi hỏi phải luyến láy, đổi giọng liên tục từ thấp đến cao rồi lại từ cao xuống thấp, mỗi lần hót phải kéo dài ít nhất 30 hồi. Nhiều người nói rằng, chim Sơn ca cứ căng là nó lên nấm hót nhưng chưa hẳn như thế, những con Sơn ca hay đều lên nấm hót, vừa hót vừa búng cánh như chuẩn bị bay lên, trông rất đẹp mắt. Tuy nhiên, có những con Sơn ca chỉ hót dưới nền cát và rất “ghét” đứng trên nấm hoặc cóng thức ăn mà hót. Nuôi Sơn ca tương đối nhàn, vài ngày mới phải cho ăn một lần, ít cho mồi tươi cũng không sao, chim vẫn hót đều. Hơn nữa, Sơn ca có thể hót từ 5 giờ sáng đến 7 giờ tối (mùa hè) cứ hót rồi lại nghỉ liên tục. Đó là điểm khác biệt so với nhiều loài chim khác.
Thức ăn cho Sơn ca thì đơn giản, chỉ cần cám con cò thêm ít trứng là đủ không cầu kỳ gì nhiều. Nếu có điều kiện thì làm ít kê bóc vỏ (loại kê nếp chuyên làm bánh đan kê, cứ mỗi lạng cho hai lòng đỏ trứng trộn đều phơi dưới trời nắng (lưu ý nếu sao thì phải thật nhỏ lửa) cho vào hộp, đậy kỹ để chim ăn dần. Thỉnh thoảng cho thêm ít sâuu tươi, châu chấu non là được. Nhưng quan trọng nhất là phải cho ăn rau. Tốt nhất là dưa chuột hoặc mướp đắng bổ đôi cho vào lồng chim tự rỉa ăn dần.
Chơi Sơn ca khó nhất là chọn giống. Vì thế nếu mới chơi thì tốt nhất bạn cứ chọn con nào hót tốt rồi mà mua tuy hơi đắt tí nhưng đỡ lo "nuôi hoài không thấy hót" mà được thưởng thức ngay. Có nhiều con Sơn ca nhìn cực đẹp nhưng hót lại chán và ngược lại. Vì thế cứ mua chim mà thấy nó hót, hơn thế lại đứng lên nấm mà hót thì rất tốt. Mua chim đã thuần dưỡng rồi cũng có một mối lo là lúc thay lông. Nhiều con Sơn ca đang hót “ngon lành”, thay lông xong tự nhiên “im bặt”. Xảy ra sự cố này có thể là do chế độ dinh dưỡng chưa phù hợp, bạn cần bổ sung thức ăn cho chúng, đặc biệt lưu ý tới rau xanh, vì chim cần rất nhiều rau trong khẩu phần của chúng. Những người nuôi Sơn ca sành khuyên bạn nên cho chim ăn thêm dưa leo và khổ qua, mỗi con 1/4 quả/ngày, nếu như chúng thay lông xong mà không chịu hót.
Sơn ca hót chuẩn phải là giọng trời, giọng thiên nhiên. Thấ nào là giọng trời thì chỉ có nhưgn4 người đã từng nghe chim Sơn ca hót nhiều lần mới phân biệt được. Nếu khu vực Sơn ca sinh sống có chích chòe thì tìm được con chim có giọng trời là vô cùng khó khăn.
Có được một con Sơn ca thăng là rất quý. Tiêu chuẩn đầu tiên của con Sơn ca thăng là khi bốc mình bay lên, nó phải dừng lại ở đỉnh lồng, bay vòng quanh, vừa bay vừa líu ríu hót (tuyệt vời!), còn nếu chỉ tung mình lên rồi hạ xuống ngay là chưa được.
Để thưởng thức hết giọng hót của Sơn ca, rất cần không gian yên tĩnh, không bị lẫn quá nhiều tạp âm. Vì vậy, những người chơi Sơn ca sành ít khi chơi chung với các loại chim hót khác như họa mi, chích chòe, khướun đặc niệt là yến hót, vì nếu nuôi yến chung với Sơn ca thì chắc chắn chim sẽ bị lai giọng.
Chim Sơn ca không tắm bằng nước mà chúng tắm bằng cát. Mỗi tuần nên thay cát cho chim 1 lần (nếu không siêng thì 2 tuần 1 lần cũng được!). Cát cho chim tắm nên dùng cát biển mịn, dùng cát xây dựng cũng được nhưng phải thay thường xuyên hơn nếu không muốn chim bị rận. Khi thay cát, bạn dùng 2 lồng để sát cửa và lùa chim qua, tránh dùng tay bắt vì nó sẽ nhát. Nuôi chim Sơn ca ít ai nuôi 1-2 con vì nó không sung cũng như khó luyện, nếu nuôi ít bạn phải chịu khó đi dợt chim. Người ta thường nuôi khoảng 5-6 con trở lên. Chim Sơn ca phải đứng trên nấm hót trông mới đẹp. Để tập cho chim đứng lên nấm, lúc đầu bạn nên chọn loại nấm thấp, rải cát lên nấm cho chim quen, rồi sau đó nâng cao nấm lên dần.
Chim Sơn ca mà không có nắng, gió thì không thể tốt được, tuy nhiên nắng ở đây phải là nắng lúc 9-11h sáng chứ không phải chính ngọ hoặc nắng xiên khoai, gió ở đây phải là gió thoáng mát chứ không phải là gió luồng mạnh, thay đổi lưu tốc đột ngột hay là gió độc. Ở TP HCM có nắng quanh năm, rất thuận tiện để cho chim phơi nắng, ở ngoài Bắc thì thời tiết khắc nghiệt hơn: trời nóng, độ ấm lại quá lớn vào mùa hè, mùa đông thường rất lạnh và có ít ngày nắng để phơi chim.
Chim Sơn ca cũng như nhiều loài chim khác, việc thay đổi loại cám ăn đột ngột có thể khiến chúng bỏ ăn, cơ thể kém ổn định, không căng và có khi còn suy yếu, thay lông bất thường. Vì vậy bạn nên tránh việc này, nếu muốn thay một loại cám có chất lượng tốt hơn loại cám chim đã ăn quen thì cần phải thay đổi từ từ để chúng không bị sốc.
Cho chim ăn thêm cào cào non (không cho ăn sâu, kể cả sâu khô và sâu tươi) vì nếu không, chim sẽ bị xoăn lông, phải đến mùa thay lông năm sau mới hết. Lúc Sơn ca căng lửa, các bạn có thể cho ăn vài con sâu tươi cũng được nhưng chỉ thời gian căng lửa thôi. Sơn ca nuôi trong lồng, các bạn nên treo nang (mai) mực cho chim ăn để mài mỏ và để cung cấp khoáng canxi.
Phụ kiện
Nuôi chim Sơn ca phải có lồng cao, đáy chắc chắn để đựng cát, nấm để chim đứng. Nấm thì chọn nấm có mấy nấc để tập cho Sơn ca đứng lên nấm. Sơn ca cần lồng cao để thăng cao, múa dễ dàng. Chim Sơn ca bổi mới mua về các bạn cho vào lồng thấp (khoảng 70cm cao) có nấm thấp.
Chim đã thuộc thì tìm lồng cao khoàng 1,2m, nấm khoảng 15cm là vừa, nếu bạn nào có Sơn ca mà thăng được (vừa bay vừa hót) thì cũng xứng đáng để cho nó ở trong lồng 2m vì nếu lồng thấp hơn, Sơn ca bay mà đụng nóc thì sau vài lần là chúng sẽ không bay thăng nữa mà chỉ đứng trên nấm mà hót thôi.
Kinh nghiệm chăm chim
Chim Sơn Ca Trắng
Trong thiên nhiên chim Sơn ca thường hót vào chiều mát (4-5h chiều), chim thuờng bay vút lên cao rồi dang cánh, vừa hót vừa rơi xuống, rồi lại tiếp tục bay lên... Chơi chim Sơn ca tương đối khó, thời gian tính bằng năm chứ không thể một sớm một ngày mà nghe nó hót được. Nếu bạn quyết định nuôi Sơn ca thì điều đầu tiên bạn cần có là kiên nhẫn... Nếu chim của bạn nuôi chim non lên khoảng >8 tháng mà vẫn chưa hót tiếng nào thì bạn nên nghĩ tới việc “thanh lý” chúng đi là vừa.
Chim Sơn ca tương đối dạn, nuôi chim mộc già nó vẫn hót như bình thường. Tuy nhiên thời gian đầu sẽ vất vả hơn, nếu bạn có những hành động đột ngột, ảnh hưởng tới chim thì nó sẽ nhảy loạn xạ, dễ bị hỏng móng hậu. Với chim mộc già, việc luyện cho chim ăn cám cũng lâu và khó hơn. Nhiều loài chim khi bị bắt vào lồng vẫn ăn cám nhưng ăn dè dặt, sau đó suy yếu dần mà chết. Vì vậy, nếu bạn mới bắt đầu nuôi Sơn ca thì tốt nhất là bạn nên nuôi chim non và lựa ra những con hay để giữ lại.
Sơn ca đòi hỏi nhà đủ rộng, đủ nắng gió (thường thì một ngày, chim cần phơi nắng >6h, những người chơi Sơn ca thường phơi nắng cho chim từ sáng sớm qua hơn 12h trưa). Thời gian phơi nắng càng lâu thì chim càng mau lên, tuy nhiên bạn phải tập từ từ cho nó, vì nếu chim chưa quen, sẽ ảnh hưởng xấu tới sức khỏe của chúng, và có thể chúng sẽ chết.
Nói về hình thức, một con Sơn ca đẹp trên người phải đốm như vẩy con kim long. Về giọng hót, đòi hỏi phải luyến láy, đổi giọng liên tục từ thấp đến cao rồi lại từ cao xuống thấp, mỗi lần hót phải kéo dài ít nhất 30 hồi. Nhiều người nói rằng, chim Sơn ca cứ căng là nó lên nấm hót nhưng chưa hẳn như thế, những con Sơn ca hay đều lên nấm hót, vừa hót vừa búng cánh như chuẩn bị bay lên, trông rất đẹp mắt. Tuy nhiên, có những con Sơn ca chỉ hót dưới nền cát và rất “ghét” đứng trên nấm hoặc cóng thức ăn mà hót. Nuôi Sơn ca tương đối nhàn, vài ngày mới phải cho ăn một lần, ít cho mồi tươi cũng không sao, chim vẫn hót đều. Hơn nữa, Sơn ca có thể hót từ 5 giờ sáng đến 7 giờ tối (mùa hè) cứ hót rồi lại nghỉ liên tục. Đó là điểm khác biệt so với nhiều loài chim khác.
Thức ăn cho Sơn ca thì đơn giản, chỉ cần cám con cò thêm ít trứng là đủ không cầu kỳ gì nhiều. Nếu có điều kiện thì làm ít kê bóc vỏ (loại kê nếp chuyên làm bánh đan kê, cứ mỗi lạng cho hai lòng đỏ trứng trộn đều phơi dưới trời nắng (lưu ý nếu sao thì phải thật nhỏ lửa) cho vào hộp, đậy kỹ để chim ăn dần. Thỉnh thoảng cho thêm ít sâuu tươi, châu chấu non là được. Nhưng quan trọng nhất là phải cho ăn rau. Tốt nhất là dưa chuột hoặc mướp đắng bổ đôi cho vào lồng chim tự rỉa ăn dần.
Chơi Sơn ca khó nhất là chọn giống. Vì thế nếu mới chơi thì tốt nhất bạn cứ chọn con nào hót tốt rồi mà mua tuy hơi đắt tí nhưng đỡ lo "nuôi hoài không thấy hót" mà được thưởng thức ngay. Có nhiều con Sơn ca nhìn cực đẹp nhưng hót lại chán và ngược lại. Vì thế cứ mua chim mà thấy nó hót, hơn thế lại đứng lên nấm mà hót thì rất tốt. Mua chim đã thuần dưỡng rồi cũng có một mối lo là lúc thay lông. Nhiều con Sơn ca đang hót “ngon lành”, thay lông xong tự nhiên “im bặt”. Xảy ra sự cố này có thể là do chế độ dinh dưỡng chưa phù hợp, bạn cần bổ sung thức ăn cho chúng, đặc biệt lưu ý tới rau xanh, vì chim cần rất nhiều rau trong khẩu phần của chúng. Những người nuôi Sơn ca sành khuyên bạn nên cho chim ăn thêm dưa leo và khổ qua, mỗi con 1/4 quả/ngày, nếu như chúng thay lông xong mà không chịu hót.
Sơn ca hót chuẩn phải là giọng trời, giọng thiên nhiên. Thấ nào là giọng trời thì chỉ có nhưgn4 người đã từng nghe chim Sơn ca hót nhiều lần mới phân biệt được. Nếu khu vực Sơn ca sinh sống có chích chòe thì tìm được con chim có giọng trời là vô cùng khó khăn.
Có được một con Sơn ca thăng là rất quý. Tiêu chuẩn đầu tiên của con Sơn ca thăng là khi bốc mình bay lên, nó phải dừng lại ở đỉnh lồng, bay vòng quanh, vừa bay vừa líu ríu hót (tuyệt vời!), còn nếu chỉ tung mình lên rồi hạ xuống ngay là chưa được.
Để thưởng thức hết giọng hót của Sơn ca, rất cần không gian yên tĩnh, không bị lẫn quá nhiều tạp âm. Vì vậy, những người chơi Sơn ca sành ít khi chơi chung với các loại chim hót khác như họa mi, chích chòe, khướun đặc niệt là yến hót, vì nếu nuôi yến chung với Sơn ca thì chắc chắn chim sẽ bị lai giọng.
Chim Sơn ca không tắm bằng nước mà chúng tắm bằng cát. Mỗi tuần nên thay cát cho chim 1 lần (nếu không siêng thì 2 tuần 1 lần cũng được!). Cát cho chim tắm nên dùng cát biển mịn, dùng cát xây dựng cũng được nhưng phải thay thường xuyên hơn nếu không muốn chim bị rận. Khi thay cát, bạn dùng 2 lồng để sát cửa và lùa chim qua, tránh dùng tay bắt vì nó sẽ nhát. Nuôi chim Sơn ca ít ai nuôi 1-2 con vì nó không sung cũng như khó luyện, nếu nuôi ít bạn phải chịu khó đi dợt chim. Người ta thường nuôi khoảng 5-6 con trở lên. Chim Sơn ca phải đứng trên nấm hót trông mới đẹp. Để tập cho chim đứng lên nấm, lúc đầu bạn nên chọn loại nấm thấp, rải cát lên nấm cho chim quen, rồi sau đó nâng cao nấm lên dần.
Chim Sơn ca mà không có nắng, gió thì không thể tốt được, tuy nhiên nắng ở đây phải là nắng lúc 9-11h sáng chứ không phải chính ngọ hoặc nắng xiên khoai, gió ở đây phải là gió thoáng mát chứ không phải là gió luồng mạnh, thay đổi lưu tốc đột ngột hay là gió độc. Ở TP HCM có nắng quanh năm, rất thuận tiện để cho chim phơi nắng, ở ngoài Bắc thì thời tiết khắc nghiệt hơn: trời nóng, độ ấm lại quá lớn vào mùa hè, mùa đông thường rất lạnh và có ít ngày nắng để phơi chim.
Chim Sơn ca cũng như nhiều loài chim khác, việc thay đổi loại cám ăn đột ngột có thể khiến chúng bỏ ăn, cơ thể kém ổn định, không căng và có khi còn suy yếu, thay lông bất thường. Vì vậy bạn nên tránh việc này, nếu muốn thay một loại cám có chất lượng tốt hơn loại cám chim đã ăn quen thì cần phải thay đổi từ từ để chúng không bị sốc.
Cho chim ăn thêm cào cào non (không cho ăn sâu, kể cả sâu khô và sâu tươi) vì nếu không, chim sẽ bị xoăn lông, phải đến mùa thay lông năm sau mới hết. Lúc Sơn ca căng lửa, các bạn có thể cho ăn vài con sâu tươi cũng được nhưng chỉ thời gian căng lửa thôi. Sơn ca nuôi trong lồng, các bạn nên treo nang (mai) mực cho chim ăn để mài mỏ và để cung cấp khoáng canxi.
Phụ kiện
Nuôi chim Sơn ca phải có lồng cao, đáy chắc chắn để đựng cát, nấm để chim đứng. Nấm thì chọn nấm có mấy nấc để tập cho Sơn ca đứng lên nấm. Sơn ca cần lồng cao để thăng cao, múa dễ dàng. Chim Sơn ca bổi mới mua về các bạn cho vào lồng thấp (khoảng 70cm cao) có nấm thấp.
Chim đã thuộc thì tìm lồng cao khoàng 1,2m, nấm khoảng 15cm là vừa, nếu bạn nào có Sơn ca mà thăng được (vừa bay vừa hót) thì cũng xứng đáng để cho nó ở trong lồng 2m vì nếu lồng thấp hơn, Sơn ca bay mà đụng nóc thì sau vài lần là chúng sẽ không bay thăng nữa mà chỉ đứng trên nấm mà hót thôi.
Sưu tầm trên Internet
Relate Threads
Latest Threads