Xin giời thiệu sơ qua về nhà thơ bút tre
Nhà thơ lấy bút danh Bút Tre tên thật là Đặng Văn Đăng, còn gọi là Đặng Văn Quang, quê xã Đồng Lương, huyện Cẩm Khê, nay là huyện Sông Thao tỉnh Phú Thọ. Ông sinh năm 1911, mất năm 1987.
Ông đỗ tú tài triết học dưới thời Pháp thuộc, viết báo dưới thời đó với bút danh Lục Y Lang.[1]
Ông từng làm công tác ngoại giao với chức danh bí thư thứ hai sứ quán Việt Nam tại Rumani. Sau đó ông về làm Trưởng ty (bây giờ gọi là Giám đốc sở) Văn hoá Phú Thọ.
Người ta nhớ Bút Tre, không phải vì những bài thơ trữ tình, cũng không vì thơ ông gần với những bài ca dao, mà vì cách làm thơ, gieo vần của ông thật bất ngờ, thường mang đến cho những người nghe sự sảng khoái sau những giờ lao động mệt nhọc căng thẳng.
Câu lục bát nổi tiếng nhất mà có rất nhiều người thuộc khi nhắc đến ông là câu nói về Đại tướng Võ Nguyên Giáp:
Hoan hô đại tướng Võ Nguyên
Giáp ta thắng trận Điện Biên trở về…
từ đó thơ Bút Tre dân gian sáng tác thêm theo lối Hoan hô:
“Hoan hô đồng chí Hà Đăng
Ẩn cho tàu chạy băng băng như rùa…”
Nhiều người không gọi thơ Bút Tre là thơ. Chỉ gọi là vè. Nhưng dẫu sao, lối thơ (hay vè) của Bút Tre đã cùng tồn tại với rộng rãi người dân Việt Nam suốt nửa cuối thế kỷ 20 và có thể sẽ còn lâu hơn nữa trong cách sống lạc quan mang lại niềm vui ngày thường cho nhiều người Việt Nam.
Một trong những câu sau cùng Bút Tre nhắn lại cho hậu thế là:
Mai sau kẻ đoái, người hoài, mặc
Hạnh phúc hôm nay mát dạ người.
Sau này dân gian truyền miệng nên đã biến tấu không theo lục bát nữa, đôi khi chỉ là những câu nói có vần có điệu, nghe xuôi tai là được, dĩ nhiên cũng không kém phần dzui nhộn. Vì thế có khi bút tre còn được xem như là thơ con cóc, con nhái, con ếch, … con gì cũng được …
CON CHÓ NGỒI NGHỊCH CÁI QUE
SAU ĐÂY TIẾT MỤC BÚT TRE BẮT ĐẦU
Trung thu là tết thiếu nhi
Mà sao người lớn lại đi là nhiều
Đi nhiều rồi lại làm liều
làm liều rồi lại có nhiều thiếu nhi
Thiếu nhi thì kệ thiếu nhi
Bác sĩ nhiều lắm tội chi không liều
Trông xa một đống đen sì
Lại gần mới biết ấy thì là than
Tình hình là rất tình hình
Cho nên ta phải đi trình cấp trên
Cấp trên có tính hay quên
Cho nên ta phải nắm thêm tình hình.
Học không yêu yếu dần rồi chết
Yêu không học không ngóc được lên
Thứ hai em phải đi làm
Thứ ba em cũng phải làm phải đi
Thứ tư làm việc nên đi
Thứ năm cũng phải vội đi để làm
Thứ sáu em cũng phải tham
Thứ bảy bận quá về làm phải đi
Chủ nhật thủng thẳng nghĩ suy
Ở nhà buồn quá có khi đi làm.
Người đi một nửa hồn tôi mất!!
Một nửa hồn kia …… đứng chửi thề … $%#%@#$
Một người đi với 1 người
Một người đi tới 1 người đi lui
Hai người đi tới đi lui
Một người đi tới người kia lại lùi.(nhảy đầm)
Học trò ngày nay quậy tới trời
10 thằng đi học 9 thằng chơi
3 thằng đến lớp 2 thằng ngủ
Còn lại thằng kia cùng gật gù
Hôm qua anh đến nhà em
Ra về mới nhớ để quên 5000
Anh quay trở lại vội vàng
Em còn ngồi đó, 5000 …mất tiêu
Trăm năm trong cõi người nào
Ai ai cũng phải hít vào thở ra
Xa xa như nước Cu-Ba
Người ta còn phải hít ra thở vào
Gần gần như cái nước Lào
Người ta cũng phải hít vào thở ra
Nói chung trong cõi người ta
Bắt buộc là phải thở ra hít vào …
Môi hở, răng hô
Liệu cơm gắp hết
Có chí thì ghê
Thuận vợ,thuận chồng, con đông mệt nghĩ
Kiến tha lâu mỏi cẳng
Học đi đôi với hành – Hành đi đôi với tỏi
Chị em nô nức đặt vòng
hoa mộ liệt sỹ tỏ lòng biết ơn
Anh đi công tác Cam Pu
Chia chiến lợi phẩm ở tù ba năm
Anh đi công tác bản Muờng
Tè xong một cái lên đường về quê
Nhớ nhung về thị xã Phan
Thiết tha mơ tưởng cô hàng nước măm
Chồng người du kích sông Lô
Chồng em ngồi bếp nướng ngô cháy quần
Email anh viết thật bay
bướm em mong đợi từng ngày từng đêm.
Con đò dịch đít sang ngang
Bên kia có một cái làng thò ra
Chợ Đồng Xuân có tiếng đồn
Có chị bán trứng vịt lộn rất to
Bướm đồng động đến thì bay
Bướm nhà động đến lăn quay ra giường
Chim đồng bóp cái chết ngay
Chim nhà mà bóp càng ngày càng to
Mời anh vào quán kara-
OK em đã mở ra sẵn sàng
Sông Cầu nước chảy lơ thơ
Có đôi trai gái ngồi hơ quần đùi
Chưa đi chưa biết Cửa Lò
Đi về mới biết nó to thế này
Chị em du kích tài thay
Bắn tàu bay Mỹ rơi ngay cửa (nhà) mình
Hoan hô đồng chí Hagi
Cách ba mươi mét mà ghi được bàn
Hoan hô đồng chí Phạm Tuân
Bay vào vũ trụ một tuần về ngay
Liên hoan có bánh có chuồi
Ta đi ta nhớ cái buổi hôm nay
Khoa học thời đại lên cao
Anh Ga ga rỉn bay vào vũ tru
Mấy em mặc váy đánh cầu
lông bay phấp phới trên đầu các anh
Anh đi công tác Pờ Lây
Ku dài dằng dặc biết ngày nào ra
Còn em em vẫn ở nhà
Cửa (nhà) mình em mở người ra kẻ vào
Tiễn anh lên bến ô tô
Đêm về em khóc … tồ tồ cả đêm”
Hoan hô cục trưởng Hà Đăng
Ấn cho tàu chạy băng băng như rùa
Hoan hô anh La Văn Cầu
Cánh tay bị đứt nhưng đầu vẫn nguyên
Không đi không biết Tam Đao (Tam Đảo)
Đi thì không biết chỗ nào mà ngu (ngủ)
Một giường nó nhét hai cu (cụ)
Thôi thì cố nhịn đến chu nhật về…
Phụ nữ thường rất hay lươi (lười)
Riêng em anh thấy là người cần… cù.
Bắc Ninh có cậu Nguyễn-Trùng-
-Dương, vật khỏe quá cả vùng thất kinh
Ngọt ngào bóc múi em ra
Mời nhau cặp bưởi, chút quà Hùng Đoan
Ta đi bầu cử tự do
Chọn người xứng đáng mà cho vào hòm
Nhớ quê ra đứng đỉnh đèo
Bỗng đâu thấy một chú mèo gâu gâu
—————oOo————–
Bà con toàn thể xã ta
Ðồng tâm phấn khởi giồng cà dái dê
Dái dê to mập dài ghê
Nãm sau ta cứ dái dê ta trồng
Anh đi công tác Plây
Cu dài dằng dặc biết ngày nào vê
Họp xong anh ghé buôn mê
Thuột xong một cái thì về với em
Hôm nay giải phóng Sài Gòn
Bà con phấn khởi chạy bon ra đường
Có cô ðang ngủ trên giường
Vội vàng tỉnh dậy, bị thường vào tày
Ô tô cấp kíu đến ngay
Ðưa vào bệnh viện ba ngày thì khoi…
Hoan hộ đại tướng Võ Nguyên
Giáp ta thắng trận Ðiện Biên trở về
Hoan hô anh Nguyễn Đình Dề
Trước là Thổ Phỉ nay về với ta
Hoan hô anh Nguyên Văn Ba
Trước là thổ phỉ nay ta đã về.
Ở trong hang đá đi ra
Vươn vai một cái rồi ta đi vào
Chưa đi chưa biết Ðồ Sơn
Ði về mới biết chẳng hơn đồ nhà
Ðồ nhà tuy xấu tuy già
Nhưng là ðồ thật hơn là Ðồ Sơn
Bốn ông chung một đĩa lòng
lợn ngồi chễm chệ với thùng bia to
Chồng người du kích sông Lô
Chồng em ngồi bếp nướng ngô cháy quần
———–OOO————
Nếu hết sữa, ấy thì cho bú
Hết vú này đến vú bên kia
Sữa nhiều ta phải phân chia
Hôm này vú nọ, hôm kia vú này
Trung thu là tết thiếu nhi
Mà sao người lớn lại đi là nhiều
Đi nhiều rồi lại làm liều
làm liều rồi lại có nhiều thiếu nhi
Ước gì em biến thành trâu
Để anh là đỉa anh bâu vào đùi
Ước gì anh biến thành chầy
Để em làm cối anh Giã ngày Giã đêm
Chị em phụ nữ chơi cầu
Lông bay vùn vụt..qua đầu thanh niên
Chị em Phụ nữ thường lươi (lười)
Riêng em anh thấy là người cần… cu (cù).
Hôm nay học cả một buôi
Ăn một quả chuối gọi là tĩnh dương (tĩnh dưỡng)
Hôm qua em đến đồi Lê
Nin ngồi đợi mãi, đành về lại ky
Túc xá buồn, em xem Nhi
Cu-lin diễn để vơi đi nỗi buồn
Hôm qua học tập chính tri (chính trị)
Cán bộ ngồi ỳ, chẳng chịu phát biêu (phát biểu)
Cơm ăn chẳng được bao nhiêu
Đảng uỷ lại bắt phát biêu cả b`… (buổi)
Quê Hương thi sĩ Phú Thò
Chè xanh , cọ biếc , mập to trái chuồi ( chuối)
Lòng còn nhớ mãi cái buôi ( buổi)
Đầu làm phân bắc, chăn nuồi đàn bo
Cu Ba lông mượt giống to
Cách màng văn hoá đất tô lại càng…
Không vô không biết bút tre
vô rồi mới biết muốn tè ra ngay
Chưa ăn chưa biết cu đơ
Ăn rùi mới biết nó đờ cu ra
Ba bà đi chợ cầu đông
Vừa đi vừa nhổ lông….mày ra xem
)
