Đôi nét về các dòng Frilled

Lông xoăn (Frill) là một trong những kiểu đột biến bất thường xảy ra trong sự phân bổ về hình thể và bộ lông ở loài yến. Kiểu đột biến này xuất hiện lần đầu tiên tại Hà Lan vào năm 1800. Và trong suốt thế kỷ thứ 19 đặc điểm này được các nhà lai tạo nhân rộng khắp châu Âu. Thời điểm đó chúng được gọi dưới tên chung là Yến lông xoăn Hà Lan nhưng sau đó ở mỗi vùng của mỗi quốc gia lại tiến hành lai tạo riêng để hình thành nên nhiều dòng Frill khác nhau và đảm bảo sự khác biệt đó qua việc đặt các tên riêng cho từng dòng.
Tuy nhiên vì vài lý do chúng không được nhân rộng tại 1 số quốc gia, ví dụ tại Anh quốc và tại đây chúng thậm chí cũng không được đề cập trong các loại sách về chim yến
Có 3 vùng trên thân thể mà sự phân bổ về bộ lông khiến loại này có những dòng nhánh khác nhau
1. Vùng lông trên lưng được chia làm đôi và chạy dài từ phần vai trên xuống dưới cuối lưng. Lông xoăn là kết quả của việc các lớp lông xoăn lại với nhau, đối xứng ở 2 bên và luôn hướng về phía trước của lưng và cánh. Đặc điểm phân bổ này được gọi là “áo choàng” (Mantle)
2. Vùng lông ức, thay vì chạy suôn xuống và ôm sát cơ thể như yến thường thì lại xoăn ra ngoài và hướng lên trên phần xương ức và cuống họng giống như có 1 lớp khăn choàng khoác dưới cổ. Đặc điểm thứ 2 này được gọi là “cổ áo” (Jabot hoặc Craw)
3. Những chùm lông ở phần trên đùi cũng xoăn ra ngoài và hướng lên trên. Đặc điểm này được gọi là “Fin” hoặc “Flanks”. Trong những cuộc thi, phần lông ở khu vực này hay được giám khảo để ý tới vì nó không được quá rối, quá ngắn hay quá ít
Tất cả những chim được nuôi dưỡng và lai tạo nếu thừa hưởng những yếu tố trên cộng thêm những đặc điểm hành vi và kích cỡ thì đều được xem là yến lông xoăn (Frilled Canary). Sau đây là những dòng Frill đã được lai tạo thành công
– North Dutch Frill (xuất hiện cuối thế kỷ 19)
– South Dutch Frill (xuất hiện đầu thế kỷ 20)
– Parisian Frill (đầu thế kỷ 20)
– Milan Frill (đầu thế kỷ 20)
– Swiss Frill (đầu thế kỷ 20)
– Italian Gibber Frill (đầu thế kỷ 20)
– Spanish Giboso Frill (giữa thế kỷ 20)
– Padovan Frill (1974)
– Fiorino Frill (1982)
– Italian Giant Frill (1994)
1. NORTH DUTCH FRILL:
Đây được xem là dòng Frill cổ điển nhất và phổ biến nhất cho đến tận ngày nay. Dòng Frill này hội tụ đủ 3 yếu tố lông xoăn khiến nó trở thành một trong những dòng Frill hoàn hảo bởi vì ngoài 3 yếu tố trên nó không xuất hiện những kiểu lông xoăn khác trên cơ thể. Lông ở 3 vùng lưng, ức và đùi phải phát triển hài hòa, đối xứng khiến cho tổng thể thân chim, nhìn từ trái sang phải trông phải thật hoàn hảo
Các lớp lông đôi khi không được xếp lớp gọn gàng nhưng với hình thể cao to, thon dài thì nhìn tổng thể các lớp lông ấy vẫn không làm mất đi vẻ đẹp vốn có của nó. Đầu và cổ không có khoảng cách như ở các dòng Frill khác (gần như là 1 khối) và phần đùi bắt buộc phải có lông bao phủ. Đây là đặc điểm khó duy trì vì đa số dòng Frill lông ở đùi khá ít. Kích cỡ chuẩn của dòng này vào khoảng 17-18cm. Nhỏ hơn hoặc to hơn đều sẽ không đẹp. Một đặc điểm nữa là dáng đứng. Dáng đứng trên cầu phải thẳng và không được lệch quá 10 độ hướng về phía trước
North Dutch Frill có thể biểu hiện với đầy đủ các sắc tố từ vàng, trắng, xanh lá cây,…..nhưng đặc biệt không xuất hiện với màu đỏ. Những cá thể màu đỏ đều không được xem là đại diện của dòng North Dutch Frill này!
Các tiêu chuẩn nhận dạng North Dutch Frill
– Cổ: vừa phải, nối liền với thân, linh hoạt
– Lưng: vùng lông trên lưng được chia làm đôi và chạy dọc đối xứng từ vai xuống sống lưng
– Cánh: dài, ôm sát cơ thể
– Đuôi: dài, bản rộng, chót đuôi chẻ làm đôi
– Đầu: nhẵn trơn, lông mềm
– Mỏ: dài vừa phải, không bị hở lệch
– Lườn (ức): có dạng hình trái tim
– Vùng 2 bên sườn: dài, đối xứng, lông nhiều
– Phần thân dưới: cao, hướng thẳng
– Chân: dài, phần đùi phải có lông mềm bao phủ
– Dáng đứng: oai vệ, đứng thẳng 85 độ
– Xuất xứ: Hà Lan

2. SOUTH DUTCH FRILL:
Phần trên đã đề cập về sự hiện diện lần đầu tiên của Yến lông xoăn và sau này lan rộng tại khắp châu Âu, nó thậm chí lan rộng đến phía Nam của Hà Lan và tại đây, chính xác là tại Bỉ, là trung tâm của những nhà lai tạo chuyên về các dòng Yến dáng
Ở châu Âu dòng South Dutch Frill (SDF) được biết với tên gọi là French Frill (Xoăn Pháp) hoặc Belgian Frill (Xoăn Bỉ). Điều này có thể giả thích như sau. Vẫn là dòng yến xoăn có gốc của Hà Lan (vẫn mang tên Dutch) nhưng được phát triển tại phía Nam của Hà Lan, nơi có những trung tâm lai tạo rất phát triển, đó là Bỉ và Pháp. Một số người đã cho lai khác dòng với chim bản địa của họ mà một trong những dòng đó là yến xoăn của Bỉ (Belgian Frill). Hai vùng ở Bỉ đã cho lai ra dòng Yến này là Roubaisien và Lillois và trong số những con họ đem cho lai với NDF có cả dòng Border (Border canary)
Về sau này do ảnh hưởng của chiến tranh thế giới thứ hai mà dòng yến này dần bị mai một, chỉ một lượng nhỏ cá thể còn sót lại nên việc phát triển dòng này gặp nhiều khó khăn. Như vậy là đã rõ, dòng SDF là con lai của các dòng yến tại Bỉ và dòng NDF. Ba vùng lông xoăn trên cơ thể là dấu hiệu nhận biết đầu tiên. Phần lưng, ức và đùi phải hài hòa tổng thể nhưng về phần lông thì không nhất thiết phải phân bổ giống như NDF, và bên cạnh đó yếu tố đối xứng cũng là 1 yếu tố rất quan trọng
Phần đầu và cổ phải nhỏ và mảnh khảnh như các dòng chim của Bỉ nhưng cũng phải linh hoạt như ở các dòng Frill. Một đặc điểm quan trọng khác là dáng đứng. Nó phải trông như hình số 7 mà đa phần xuất hiện ở chim của Bỉ. Việc kết hợp đặc điểm dáng đứng số 7 và và lông xoăn của Hà Lan là sự kết hợp hoàn hảo. Phần lưng và vai phải hướng thẳng lên trên. Ngoài ra phần cổ có thể duỗi thẳng ra phía trước, không nhất thiết phải vươn ra quá dài như ở các dòng chim của Bỉ nhưng vẫn phải hơi vuông góc với phần lưng và vai
Cũng như dòng NDF, khi cho lai dòng SDF thì tất cả các màu đều có thể chấp nhận được ngoại trừ màu đỏ
Các tiêu chuẩn nhận dạng SDF:
– Cổ: mảnh khảnh, vươn ngang ra phía trước, linh hoạt, có lông bao phủ
– Lưng: giống như của NDF
– Cánh: dài, ôm sát thân
– Đầu: nhỏ , mảnh khảnh, có dạng như đầu rắn
– Mỏ: vừa phải, ko bị hở, lệch
– Lườn (ức): như NDF
– Hai bên sườn: đầy đặn, đối xứng và hướng lên trên phần vai
– Đùi: có lông mềm bao phủ
– Chân: dài, thẳng
– Dáng đứng: mảnh khảnh, ngoài ra dáng đứng trông như hình số 7 thì là chim đẹp
– Độ dài: 17cm
– Xuất xứ: Bỉ

6. ITALIAN GIBBER FRILL (GIBBER ITALICUS)
Đây là một trong những dòng Frill khá kỳ lạ, được lai tạo tại Italia và đối với nhiều người thì nó có những đặc điểm rất khác thường hay có thể nói là phi tự nhiên
Nguồn gốc chính xác của dòng này thì không được ghi chép chính xác nhưng nhìn chung nó mang những đặc điểm giống như SDF và dĩ nhiên khi đã hình thành nên 1 dòng mới thì nó không mang gien của SDF. Nhìn tổng thể hình dáng thì Gibber có kích thước nhỏ hơn mảnh khảnh hơn SDF và bộ lông xoăn cũng không phát triển bằng.
Kích thước nhỏ là do chúng được lai cận huyết với nhau qua nhiều đời. Ví dụ thay vì lai màu vàng với các màu khác thì người ta cho lai màu vàng với màu vàng. Chính vì cho lai như thế nên chim con sẽ có lông cứng, ít và thậm chí mất lông. Nhưng đặc điểm ít lông lại là đặc điểm để hình thành nên Italian Gibber. Lai cận huyết là kiểu lai chỉ dùng để duy trì củng cố hình dáng của chim nhưng cách lai này lại khiến chim con rất yếu. Điểm yếu của Italian Gibber là dễ bị stress thể hiện qua việc chim rất hay giật mình. Ngoài ra cũng còn phải kể đến tiếng kêu của dòng này. Dân gian vẫn hay gọi đùa nó là yến “cà lăm”
Gibber cũng là 1 trong những dòng yến có sự kết hợp giữa hình dáng và bộ lông xoăn. Chim có đôi chân phải thẳng, không được cong và phần cổ vươn dài ra giống như số 7. Đặc biệt đối với Gibber thì ba yếu tố lông xoăn ở lưng, ức và đùi chỉ cần hiện diện 1 trong 3 là đủ vì nó được ưu tiên do đặc điểm có ít lông. Lông xoăn không mọc quá nhiều ở phần ức của chim và tương tự ở phần đùi thì phần lớn là không có lông
Tất cả các màu đều có thể chấp nhận ở Gibber trừ màu đỏ. Phần lớn Gibber có màu vàng
Tiêu chuẩn nhận dạng:
– Cổ: thon dài, mảnh khảnh
– Lưng: nhỏ nhưng đối xứng
– Cánh: dài, thẳng và ôm sát cơ thể
– Đuôi: dài thẳng theo hướng sống lưng
– Đầu: nhỏ, mảnh khảnh, đầu xà
– Mỏ: dài vừa phải, không bị hở
– Lườn (ức): ít lông
– Vùng 2 bên sườn: dài, đối xứng, không có lông
– Chân: dài, thẳng vuông góc
– Dáng đứng: mảnh khảnh, có dáng số 7, phần cổ vươn dài ra trước
– Kích cỡ: 14-15cm
– Xuất xứ: Italy